Waarom is de meeneembaarheid geïndexeerd als ze toch werd afgeschaft?

Regelgeving rond meeneembaarheid

Voor aankopen vanaf 1 januari 2024 werd de meeneembaarheid afgeschaft. Sinds 01/01/2022 konden ‘doorstromers’ (die aan de voorwaarden voldeden) kiezen tussen:

• Het 3%-tarief zonder meeneembaarheid, met een rechtenvermindering van €2.800
• Het oude 6%-tarief met meeneembaarheid en een rechtenvermindering van €5.600

Het keuzeregime gold evenzeer voor wie een enige gezinswoning aankocht en die ingrijpend energetisch renoveerde of sloopte/heropbouwde. De koper – mits hij/zij aan de voorwaarden voldeed – kon kiezen tussen:

• het 1%-tarief zonder meeneembaarheid, met een rechtenvermindering van €960
• het oude 5%-tarief met meeneembaarheid en een rechtenvermindering van €4.800
   

Belangrijk: de datum van de authentieke aankoopakte van de nieuwe woning was doorslaggevend. Om nog van de meeneembaarheid te kunnen genieten moest deze authentieke akte uiterlijk op 31/12/2023 verleden worden.

Indexatie

In 2023 bedroeg de meeneembaarheid maximaal €14.500.

Op 31 januari jongstleden verscheen er in het Belgisch Staatsblad een bericht dat dit maximum geïndexeerd is en voor 2024 €15.000 bedraagt.

Voor de meeneembaarheid bestond al enkele jaren de regel dat deze indexatie één maal per jaar doorgevoerd werd. Maar, wat is daarvan het nut als ze toch afgeschaft werd op 1 januari?

Basisregel met betrekking tot akten na 01/01/2024?

Vandaag kan geen enkele koper, die een compromis tekent, nog kiezen voor de meeneembaarheid bij aankoop van een nieuwe woning, ook niet voor de meeneembaarheid via teruggave. Zoals eerder aangegeven was immers vereist dat de authentieke aankoopakte van de nieuwe woning uiterlijk op 31/12/2023 verleden werd. Voor elke nieuwe compromis of akte die nu ondertekend wordt, geldt dus dat de meeneembaarheid nooit nog een rol kan spelen.

Wat met akten voor teruggave voor aankoopakten verleden vóór 01/01/2024

Kopers die een nieuwe woning hebben gekocht in een aankoopakte verleden vóór 01/01/2024 kunnen evt. nog genieten van de meeneembaarheid via teruggave.

Bij die formule gebeurt de aankoop van de nieuwe gezinswoning voordat de oude gezinswoning is verkocht. In dat geval wordt de meeneembaarheid niet meteen toegepast bij de aankoop maar wordt het teveel betaalde later ‘teruggegeven’.

Voorwaarde is dat de oude gezinswoning binnen 2 jaar na de aankoop van de nieuwe gezinswoning wordt verkocht. Bij de aankoop van een bouwgrond (waarop de nieuwe gezinswoning zal worden opgericht) bedraagt die termijn 5 jaar. De kopers moeten binnen diezelfde termijnen hun hoofdverblijfplaats in de nieuwe gezinswoning vestigen (=domiciliëren). 

Bij meeneembaarheid door teruggave kan de koper dus eigenlijk vandaag nog altijd kiezen voor die formule, op voorwaarde dat de akte verleden is/was voor 01/01/2024. Om dat te kunnen moet wel aan de volgende voorwaarden zijn voldaan:

• Bij de aankoop van de nieuwe woning werd het gewoon tarief toegepast (oud tarief van 10% of 12%). Als er gekozen was voor 3% of 1% verloor men definitief de meeneembaarheid.
   
• Voor die aankoop wordt nog tijdig geopteerd voor het verlaagd tarief van 6% of 5% via teruggave, nl. binnen een termijn van 5 jaar vanaf 1 januari van het jaar waarin de authentieke verkoopakte van het verhinderend bezit verleden werd (art. 3.6.0.0.6, § 2/1 VCF) ofwel binnen een termijn van 5 jaar vanaf 1 januari van het jaar waarin de belasting opeisbaar is geworden (= door uitvoerbaarverklaring van het kohier, welke datum vermeld is op het aanslagbiljet) (art. 3.6.0.0.6, § 5 VCF)
   
• Er wordt beroep gedaan op de meeneembaarheid door teruggave via een verzoekschrift binnen de 5 jaar vanaf 1 januari van het jaar waarin de woning werd verkocht (artikel 3.6.0.0.6, §3 VCF). 
   

Voor meeneembaarheid door teruggave is het keuzeregime dus nog niet afgelopen. Ten minste: in die gevallen waarbij de authentieke aankoopakte werd verleden uiterlijk op 31 december 2023.

 

Bij ‘teruggave’ betaalt de koper dus eerst de volle pot. Pas na de tijdige verkoop van de oude gezinswoning krijgt hij het teveel betaalde teruggestort.

Alleen zal dat dus meer kunnen zijn dan oorspronkelijk gedacht: €500 extra dankzij de indexatie (een maximum van €15.000 in plaats van €14.500). 

Zo blijkt de meeneembaarheid toch nog een stukje langer mee te gaan. Voor bouwgronden kan er nog 5 jaar lang een teruggave gevraagd worden. Ten minste: als de authentieke aankoopakte van de bouwgrond verleden is vóór 01/01/2024 (of dus uiterlijk op 31/12/2023).

Concreet zal VLABEL waarschijnlijk pas in de loop van 2028 voor de laatste maal een bedrag overschrijven. Het doek valt pas definitief op 01/01/2029.